การล้างจมูก เป็นวิธีทำความสะอาดโพรงจมูกด้วยการสวนล้างโดยใช้น้ำเกลือ เพื่อที่จะชำระสิ่งสกปรกอย่างน้ำมูก หรือสารที่นำไปสู่ภูมิแพ้ที่อยู่ด้านในโพรงจมูกให้หมดไป ที่สามารถลดปัญหาน้ำมูกไหลลงคอและอาการคัดจมูกได้ดิบได้ดี ทั้งยังช่วยทำให้โพรงจมูกมีความชุ่มชื้นขึ้น การขาดหายใจก็เลยสบายขึ้น โดยการล้างจมูกไม่ได้จำกัดใช้แต่เฉพาะในเด็กที่มีอาการภูมิแพ้แค่นั้น แต่เด็กที่มีสุขภาพแข็งแรงดีก็สามารถล้างจมูกได้ ทั้งนี้ควรจะเป็นเด็กที่สามารถกลั้นหายใจและสั่งน้ำมูกเองได้แล้วจึงจะทำเป็นแล้วได้โดยไม่สำลักประโยชน์ต่างๆที่ได้รับจากการล้างจมูก
1. ช่วยขจัดมูกเหนียวข้นที่ตกค้างอยู่ภายในโพรงจมูก ส่งผลให้จมูกให้สะอาดขึ้น
2. บรรเทาอาการหวัดเรื้อรังให้ทุเลาลง
3. คุ้มครองป้องกันการลุกลามของเชื้อโรคที่อยู่ข้างในโพรงจมูก
4. ป้องกันการลุกลามของอาการไซนัสไม่ให้ลงไปยังปอด
5. ลดจำนวนเชื้อโรค ของเสีย และสารก่อภูมิแพ้ต่างๆ
6. เพิ่มอีกความชื้นให้กับเยื่อบุโพรงจมูก
7. บรรเทาอาการแน่นจมูกหรือหายใจไม่ออก ให้หายใจโล่งขึ้น
8. บรรเทาอาการระคายเคืองที่เกิดขึ้นในโพรงจมูก
9. ทำให้มีประสิทธิภาพเพิ่มมากขึ้นของยาพ่นจมูก ด้วยเหตุว่ายาจะปฏิบัติงานได้ดิบได้ดีขึ้นเมื่อจมูกโล่งสะอาด
คนไหนบ้างที่ควรล้างจมูก
การล้างจมูก ควรจะทำก่อนใช้ยาพ่นจมูกเพื่อที่จะรักษาโรค หรือในเรื่องที่เด็กป่วยเป็นโรคที่เกี่ยวกับโพรงจมูก ควรกระทำล้างจมูกอย่างสม่ำเสมอ โดยยิ่งไปกว่านั้นผู้ป่วยโรคต่อแต่นี้ไป– โรคภูมิแพ้
– โรคไซนัสอักเสบ
– โรคหอบหืด
– เป็นหวัดคัดจมูก มีน้ำมูกหรือเสมหะมากจนเกินความจำเป็น จนขาดหายใจไม่สะดวกและสบาย
ทั้งนี้หากพิจารณามีความเห็นว่าเด็กมีน้ำมูกเหนียวข้นออกมามาก เด็กได้รับฝุ่นควัน หรือพบกับลักษณะอากาศที่มีมลภาวะสูงมา ก็ควรจะล้างจมูกให้เด็กด้วยน้ำเกลือ เหมือนกัน
กระบวนการล้างจมูกที่ถูกต้องแม่นยำ ควรต้องแถมยังมี
-เครื่องไม้เครื่องมือสำหรับการล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ
-น้ำเกลือที่มีความเข้มข้น 0.9% สามารถหาซื้อได้ที่โรงพยาบาลหรือร้านรวงขายยาทั่วๆไป
-ถ้วยเพื่อบรรจุน้ำเกลือ
-กระกล่าวฉีดยาพลาสติก
-สำหรับเด็กที่ยังอายุน้อย ควรที่จะใช้ขนาด 5-10 cc.
-เพื่อเด็กโต ควรใช้ขนาด 10-20 cc.
-ภาชนะรองน้ำมูก หรือหากไม่ใช้ภาชนะ อาจล้างจมูกที่อ่างล้างหน้าก็ได้เช่นกัน
กระบวนการการล้างจมูก
ล้างมือและเครื่องไม้เครื่องมือต่างๆ ให้สะอาด
เทน้ำเกลือลงในภาชนะที่จัดเตรียมไว้
ใช้กระพูดฉีดยาพลาสติกชมดน้ำเกลือโดยประมาณ 5-10 มิลลิลิตร หลังจากนั้นโน้มตัวเหนือภาชนะรองรับ
มานะจัดให้กระพูดฉีดแนบสนิทกับรูจมูกข้างใดข้างหนึ่ง ต่อจากนั้นกลั้นหายใจ ก้มหน้า อ้าปาก หรือคงจะจะให้เด็กร้อง ‘อา…” โดยลากเสียงยาวๆ แทนก็ได้
ตอนกลั้นหายใจ ให้ค่อยๆ ฉีดน้ำเกลือเข้าไปในรูจมูก เพื่อจะให้น้ำเกลือไหลผ่านเข้าไปในโพรงจมูกข้างที่สอดกระกล่าวฉีด และไหลผ่านออกทางรูจมูกอีกด้านหนึ่ง
หากมีน้ำมูกค้างอยู่ให้สั่งออกมาเบาๆ หรือคงมีน้ำเกลือน้อยไหลออกมาทางปากแทนก็ให้บ้วนทิ้งไป
แล้วต่อจากนั้นทำซ้ำที่จมูกอีกข้างหนึ่ง
คงจะทำซ้ำกระทั่งจะรู้สึกขาดหายใจโล่ง ไร้น้ำมูกเหลือก็ได้เหมือนกัน
คุณประโยชน์ของการล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ คือการชำระล้างสิ่งสกปรกที่ตกค้างอยู่ด้านในโพรงจมูกให้หมดไป เพื่อที่จะลดเชื้อโรค สิ่งเปรอะเปื้อน และสารก่อภูมิแพ้ เราสามารถล้างจมูกได้บ่อยครั้งๆ เมื่อมีลักษณะอาการหายใจไม่ออกหรือคัดจมูก หรืออาจล้างวันละ 2-3 ครั้ง โดยไม่มีอันตรายต่อร่างกายแต่อย่างใด
บทความโดย: พญ. อมรรัตน์ อาภรณ์วิชานพ กุมารแพทย์ ศูนย์สุขภาพเด็ก โรงพยาบาลพญาไท นวมินทร์